Αποσπάσματα από την διήγηση Καρδαμυλίτη γέροντα, την οποία έχει διασώσει ο Γεώργιος Ι.Ζολώτας , στο βιβλίο του «Ιστορία της Χίου τόμος Α΄:

« εις την αρχήν ήσαν 24 χωρία… και ήσαν 24 γέροντες επί ημέρας όπου εχτίστησαν οι πύργοι και οι βίγλαις.  Ο καθανείς γέροντας ήθε να μαζώξη τα δωσίματα του χωριού του και να δώσει στενόν λογαριασμόν εις τον προϊστάμενον   Καρδαμύλων εις τον Πύργον,   όπου εκάθετον και τώρα είναι σχολείον , και ούτω  πως  επορεύοντο  εις  μίαν συμφωνίαν. Κατόπιν έγιναν τα χωριά είκοσι και οι γέροντες έμειναν είκοσι….. …Αρχίνησαν οι άνθρωποι να συνάζωνται μέσα εις το κάστρο  και πάλιν τα χωριά ελίγευαν  και οι γέροντες έως που έγιναν 16. Τότες  ερμάτωσαν  πολλοί Αλιτζερίνοι και ήρταν  εδώ στο  Δερφίνι και  εις  την  Αντάρειον  και ΄ράξαν τα κάτεργα και ηύβγαν να κουρσέψουν τα Καρδάμυλα.  Οι Καρδαμυλίτες επήραν χαμπάρι και εσυμαζώχθησαν μέσα στο κάστρον…..»

Κάτοπιν ο γέροντας αναφέρεται στο τέχνασμα με το οποίο ο Διακο-Χαρτουλάρης και οι Καρδαμυλίτες αντιμετώπισαν την επίθεση των Αλγερινών πειρατών και συνεχίζει:

«… Έτσι τώχω  εξ ακουγής απέ  πολλούς γέρους και γρηάδες και εμάς εκατατρέχαν απέ μιάς αρχής και τους  Λιθονομούσους, στο Λιθί… Οι 16 λοιπόν εγίνησαν  8 γέροντες και τα χωριά όλα ερημάξαν και ήτραν όλοι και εμαζεύτησαν μέσα στο κάστρον, κατόπιν επιάσαν κι εχτίζαν απ΄όξω έως τα 1775 πατείς με πατώ σε έχτιζαν έως τα 1800. Απ΄εκεί απέμειναν πια 4 γέροντες και ένα χωριό μ΄ένα όνομα . Το χωριό μας επήγε έως 30 παπάδες και 16 διάκους»

Κατά τον Ζολώτα τα χωρίδια  των Καρδαμύλων ήσαν: Δερφίνι, Κοίλα, Πυργιά, Λουτρά, Πλακούσα (Επάνω και κάτω) , Πάρπαντα, Μαύρος Κάμπος, Σωτήρας (Αυλώνος),Περιβολάκι, Βλυχάδα, Γιόσωνας.

Σφραγίδα της κοινότητας των Καρδαμύλων (έτος 1857) που περιλαμβάνει  τις οικογένειες των τεσσάρων ενοριών: ΑΣΠΙΩΤΙΚΗ, ΠΟΝΗΡΑΔΙΚΗ, ΓΛΥΠΤΙΚΗ, ΝΙΚΟΛ(ΑΔ)ΟΥΔΙΚΗ

Επί εγγράφου της Δημογεροντίας Καρδαμύλων  (Αρχείο Μ. Ι. Φράγκου)